Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı bağlamında hassas durumdaki yabancıların idari gözetimi

Abstract

Çocuklar, hamile ve bebek emziren kadınlar, yalnız ebeveynler, zihinsel ya da fiziksel hastalığı olanlar, engelliler, yaşlılar, insan ticareti mağdurları, işkence, tecavüz veya diğer psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet biçimlerine maruz kalan kişiler literatürde hassas durumda olan kişiler olarak tanımlanmaktadır. Bu kişiler sığınma aramak için başvurdukları devlette özgürlükleri kısıtlanarak idari gözetim tedbirine konu olduklarında kişisel kırılganlıkları nedeniyle kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı yanında başka hak ihlallerine de maruz kalmaktadırlar. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi son yıllarda hassas durumda bulunan kişilere ilişkin detaylı bir içtihat oluşturmuştur. Mahkeme, hassasiyeti ihlal eşiğini düşüren bir unsur olarak değerlendirmekte ve hakları ihlal edilen kişilerin hassas durumda olması halinde devletlerin özen ve koruma yükümlülüklerini daha geniş yorumlamaktadır. Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı kapsamında hassas kişilerin idari gözetimi gereklilik ve orantılılık ilkeleri bağlamında katı bir değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Bu çalışma kapsamında AİHM içtihadında kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı ve idari gözetim konusunda genel bilgiler verildikten sonra hassas durumda olma/kırılganlık kavramı incelenecektir. AİHM’in hassas durumda olanların idari gözetiminde oluşturduğu ilkeler belirlenerek, bu kişilere karşı devletlerin arttırılmış pozitif yükümlülükleri değerlendirilecektir. Son bölümde Türkiye uygulaması bağlamında karşılaştırmalı bir analiz yapılarak hassas durumda bulunan kişiler bakımından hukuka uygun idari gözetim uygulaması için öneriler ileri sürülecektir.

Children, pregnant and breastfeeding women, single parents, individuals with mental or physical illnesses, people with disabilities, the elderly, victims of human trafficking, and those who have endured torture, rape, or other forms of severe psychological, physical, or sexual violence represent particularly vulnerable groups who are in a more precarious position during migration journeys. When these individuals are subjected to immigration detention measures in the state where they seek asylum, their personal characteristics and circumstances often render them susceptible to violations of not only their right to liberty and security but also other fundamental rights. In recent years, the European Court of Human Rights has established a comprehensive jurisprudence concerning individuals in vulnerable situations. The Court views vulnerability as a factor that lowers the threshold for establishing a violation, leading to a broader interpretation of states’ obligations to exercise care and protection when the rights of such individuals are infringed. In the context of the right to liberty and security, the administrative detention of vulnerable individuals is subjected to rigorous scrutiny, particularly within the framework of the principles of necessity and proportionality. In this study, following an overview of the right to liberty and security, as well as administrative detention in the jurisprudence of the European Court of Human Rights (ECtHR), the concept of vulnerability will be critically examined. The principles articulated by the ECtHR concerning the administrative detention of vulnerable individuals will be identified, and the heightened positive obligations imposed on states in relation to such individuals will be analyzed. In the final section, a comparative analysis will be undertaken in the context of Turkey’s domestic practice, with recommendations proposed for ensuring the legality of administrative detention practices with respect to individuals in vulnerable situations.