Shaping regulation: business lobbying in the cases of GDPR and DSA

Avrupa Birliği (AB), artan düzenleyici gücüyle birlikte şirketlerin lobi faaliyetlerinin yoğunlaştığı çok aktörlü bir karar alma mekanizmasına dönüşmüştür. Özellikle dijital ekonomi ve veri yönetimi gibi yüksek çıkar çatışmalarının yaşandığı alanlarda, iş çevrelerinin politika süreçlerine etkisi dikkat çekici boyutlara ulaşmıştır. Bu tez, iş dünyasının AB’nin kanun yapma mekanizması üzerindeki etkisini, nitel bir araştırma tasarımı çerçevesinde doküman analizi ve süreç izleme yöntemleriyle, General Data Protection Regulation (GDPR – Genel Veri Koruma Tüzüğü) ve Digital Services Act (DSA – Dijital Hizmetler Yasası) örnekleri üzerinden incelemiştir. Bu çerçevede araştırma teorik temelini çoğulculuk, elit çoğulculuk ve bilgi odaklı lobicilik yaklaşımlarından almıştır. AB, şeffaflık ve taraf katılımı yoluyla demokratik katılım meşruiyetini arttırmayı hedeflese de, araştırma ile elde edilen bulgular, özellikle yüksek kaynak kapasitesine sahip teknoloji şirketlerinin yürüttüğü lobicilik faaliyetlerinin AB’nin yasama süreci üzerinde kayda değer bir etki yarattığını ve AB lobicilik ortamının elit çoğulculuk modeliyle daha çok örtüştüğünü göstermiştir. Bununla birlikte, iş çevreleri yürüttükleri yoğun lobicilik faaliyetlerine rağmen tam anlamıyla başarıya ulaşamamıştır. AB’nin yasama kurumlarının direnişi, kamuoyu ilgisi, denetim ve kurum içi dinamikler gibi unsurlar, iş çevreleri etkisini sınırlamıştır. Bu bulgular, AB kapsamında iş çevreleri lobiciliğin konuya özgü koşullarla şekillenen dinamik bir etkileşim süreci kapsamında ele alınması gerektiğini göstermiştir.

The European Union (EU) evolved into a multi-actor decision-making mechanism where business lobbying intensified alongside its growing regulatory power. In policy areas marked by high-stakes conflicts of interest, such as the digital economy and data governance, business actors gained increasing influence over legislative processes. This thesis investigated the impact of business lobbying in the EU by examining two significant legislative cases through a qualitative research design that incorporates process tracing and document analysis: the General Data Protection Regulation (GDPR) and the Digital Services Act (DSA). In this context, the research was grounded in the theoretical frameworks of pluralism, elite pluralism, and the informational approach to lobbying. While the EU sought to increase democratic input legitimacy through transparency and stakeholder engagement, the findings of this research revealed that business lobbying, particularly from well-funded technology companies, had a considerable impact on regulatory requirements. The thesis argued that the EU's lobbying environment is closer to an elite pluralism model, in which influence is often weighted toward players with greater resources. However, the thesis concluded that business interest lobbying was not entirely successful in determining outcomes: institutional opposition, public salience, public scrutiny, and intra-institutional dynamics all limit commercial influence. These findings suggested that businesses lobbying within the EU should be understood as a dynamic interaction of issue-specific contingencies.