Typen und funktionen des code-switching im studienvorbereitenden daf-unterricht im Türkisch-Deutschen kontext

The following master's thesis deals with the complex phenomenon of code switching in the preparatory German as a Foreign Language (DaF) classes at the Turkish-German University in Istanbul. The starting point of this study is the personal observation made during the period as an adjunct instructor at Turkish-German University. During this time, repeated instances of code-switching between German, the language of instruction, and Turkish, the students’ first language, were observed in the multilingual learning environment. Despite the clear presence and frequency of such language alternations in everyday classroom interactions, there is a noticeable research gap concerning a systematic and detailed analysis of their specific types and functions in non-German-speaking higher education contexts — especially within the Turkish-German context at the B1 level. Against this background, the central research question of this thesis is: "What functions and types of code-switching are evident in the Turkish-German context, as exemplified by students in the preparatory classes at the Turkish-German University?"A qualitative research design was chosen to investigate this question. The data corpus consists of audio recordings from actual classroom sessions in preparatory DaF courses at the Turkish-German University. These recordings were transcribed and systematically analyzed using Mayring’s (2016) method of qualitative content analysis in order to identify and interpret the types and functions of observed code switching instances

Bu yüksek lisans tezi, İstanbul’daki Türk-Alman Üniversitesi’nde yürütülen Yabancı Diller Yüksekokulu hazırlık sınıflarında Yabancı Dil Olarak Almanca (DaF) derslerinde görülen karmaşık bir dilsel olgu olan dil değiştirme (Code Switching) fenomenini ele almaktadır. Bu araştırmanın çıkış noktası, Türk-Alman Üniversitesi’nde sözleşmeli öğretim görevlisi olarak görev süreçteki kişisel gözlemlere dayanmaktadır. Derslerde öğretim dili olan Almanca ile öğrencilerin anadili olan Türkçe arasında sıkça gerçekleşen dil değişimleri gözlemlenmiştir. Bu tür dil değişimlerinin ders ortamında sıkça gözlemlenmesine rağmen, Almanca konuşulan ülkeler dışındaki üniversite bağlamlarında, özellikle B1 dil düzeyinde Türkçe-Almanca bağlamında, bu dil değişimlerinin türleri ve işlevlerine yönelik sistematik ve ayrıntılı analizlerin eksikliği dikkat çekmektedir. Bu doğrultuda, bu çalışmanın temel araştırma sorusu şu şekildedir: “Türk-Alman Üniversitesi hazırlık sınıfı öğrencileri örnekleminde, Türkçe-Almanca bağlamında hangi dil değiştirme türleri ve işlevleri ortaya çıkmaktadır?” Bu araştırma için nitel bir araştırma metodu benimsenmiştir. Veriler, Türk-Alman Üniversitesinde Yabancı Diller Yüksekokulunda bulunan hazırlık sınıflarında gerçekleştirilen gerçek ders gözlemlerinden elde edilen ses kayıtlarından oluşmaktadır. Bu kayıtlar yazıya dökülmüş ve Mayring’in (2016) nitel içerik analizi yöntemiyle sistematik olarak değerlendirilerek gözlemlenen dil değişimlerinin tür ve işlevleri analiz edilmiştir.

Die vorliegende Masterarbeit befasst sich mit dem komplexen Phänomen des Code Switching im studienvorbereitenden Deutsch als Fremdsprache (DaF)-Unterricht an der Türkisch-Deutschen Universität in Istanbul. Ausgangspunkt dieser Untersuchung ist die persönliche Beobachtung während der Zeit als Honorarlehrkraft an der Türkisch-Deutschen Universität. Dabei wurde wiederholt ein Sprachwechsel zwischen der deutschen Unterrichtssprache und der Türkischen Erstsprache im mehrsprachigen Lernumfeld festgestellt. Trotz der offensichtlichen Präsenz und Häufigkeit dieser Sprachwechsel im alltäglichen Unterrichtsgeschehen offenbart sich eine Forschungslücke hinsichtlich einer systematischen und detaillierten Analyse ihrer spezifischen Typen und Funktionen im institutionellen Hochschulkontext außerhalb des deutschsprachigen Raums, insbesondere im türkisch-deutschen Kontext auf B1-Niveau.Vor diesem Hintergrund stellt sich die zentrale Forschungsfrage dieser Arbeit wie folgt: „Welche Funktionen und Typen von Code-Switching zeigen sich im türkisch deutschen Kontext am Beispiel der Studierenden in den Vorbereitungsklassen an der Türkisch-Deutschen Universität?“ Zur Untersuchung dieser Fragestellung wurde ein qualitatives Forschungsdesign gewählt. Die Datengrundlage bilden Audioaufnahmen aus dem realen Unterrichtsgeschehen in studienvorbereitenden DaF-Kursen an der Türkisch Deutschen Universität. Diese wurden transkribiert und im Rahmen einer qualitativen Inhaltsanalyse nach Mayring (2016) systematisch ausgewertet, um die Typen und Funktionen des beobachteten Code-Switching zu erfassen und zu interpretieren.