Die funktionen der grundrechte in privatrechtlichen zusammenhängen in der Deutschen rechtsordnung
Yükleniyor...
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Türk-Alman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Der Grundrechtskatalog hat auf sämtliche Bereiche des Privatrechts Einfluss, auch wenn immer noch viele Menschen die Grundrechte nur als Abwehrrechte gegen den Staat verstehen. Hierbei kommen insbesondere das Arbeits-, Miet-, Versicherungs-, Bank- und Datenschutzrecht in Betracht. In diesem Zusammenhang ist die Frage der Wirkung der Grundrechte zwischen Privatpersonen von zentraler Bedeutung. Obwohl sich die mittelbare Drittwirkung der Grundrechte bereits vor vielen Jahren im Privatrecht durchgesetzt hat, können die Fragen nach der Wirkung der Grundrechte zwischen Privaten und der Grundrechtsfunktionen im Privatrecht, insbesondere im Hinblick auf die gesellschaftlichen und technischen Entwicklungen sowie die Funktion der Privatautonomie, weder in der deutschen noch in der türkischen Rechtsordnung als erledigt angesehen werden. Aus diesen Gründen stellt sich vor allem die Frage nach der Rolle der Reichweite der Schutzpflicht des Staates in privatrechtlichen Streitigkeiten. Anhand verschiedener Entscheidungen der deutschen und türkischen Gerichte wurden in dieser Arbeit die Wirkung von Grundrechten zwischen Privatrechtssubjekten und Funktionen der Grundrechte untersucht, wobei sich die Untersuchung auf die mittelbare Drittwirkung und die objektiv-rechtliche Dimension der Grundrechte bzw. die grundrechtliche Schutzpflicht konzentriert hat. Weiterhin hat sich die Arbeit mit aktuellen wichtigen Themen des Arbeits- und Datenschutzrechts aus der Praxis befasst und diese sorgfältig aufbereitet, wobei die deutsche Rechtsordnung detaillierter behandelt und im arbeitsrechtlichen Bereich nur das Streikrecht diskutiert wurde. Dieser Themenbereich des Streikrechts wurde lediglich bezugnehmend auf das deutsche Rechtssystem analysiert. Der Grund für die ausführliche Befassung mit der deutschen Rechtsordnung liegt darin, dass die Diskussion darüber, ob und wie die Grundrechte auf Privatrechtsverhältnisse wirken erstmals in Deutschland geführt bzw. die Drittwirkung erstmals in Deutschland „erfunden“ wurde. Aufgrund des enormen Einflusses der in diesem Zusammenhang durch die deutsche Rechtsprechung und Literatur geführten Diskussionen auf die türkische Rechtsordnung, wurde diese ebenfalls untersucht. In diesem Abschnitt der Arbeit wurde jedoch lediglich das türkische Datenschutzrecht behandelt und hierbei auf die praxisrelevanten Fallgestaltungen eingegangen und diese kritisch beleuchtet, die in der Praxis häufig vorkommen.
Her ne kadar çoğu insan tarafından temel hakların sadece devlete karşı kullanılmasının mümkün olduğu düşünülse de, temel haklar kataloğunun özel hukukun bütün alanlarına etkisi bulunmaktadır. Bu bakımdan özellikle iş, kira, sigorta, banka ve kişisel verilerin korunması hukuku dikkate alınan hukuk alanlarını oluşturmaktadırlar. Bu bağlamda temel hakların özel hukuk kişilerine etkisi sorusu merkezi önem taşımaktadır. Temel hakların üçüncü kişilere dolaylı etkisi özel hukukta yıllar önce kabul edilmiş olmasına rağmen temel hakların özel kişiler arasında etkisine ve özel hukukta temel hakların fonksiyonlarına ilişkin soruların özellikle toplumsal ve teknolojik gelişmeler ve ayrıca irade özerkliğinin fonksiyonu göz önünde bulundurulduğunda ne Alman ne de Türk hukukunda çözülmüş olduklarını görmek mümkün değildir. Bu sebeplerden dolayı özellikle devletin koruma yükümlülüğünün özel hukuk uyuşmazlıklarında etkilemesinin mümkün olduğu alanlara ilişkin soru ortaya çıkmaktadır. Temel hakların özel hukuk kişilerine etkisi ve temel hakların fonksiyonları bu çalışmada çeşitli Alman ve Türk mahkeme kararları aracılığıyla incelenmiştir. Fakat bu inceleme o esnada dolaylı etki ve temel hakların objektif hukuksal boyutu, daha doğrusu anayasal koruma yükümlülüğü konularına yoğunlaşmıştır. Ayrıca bu çalışma iş ve kişisel verilerin korunması hukuku açısından uygulamada önemli ve güncel olan konularla ilgilenmiş ve bunlar özenle işlenmiştir. Bu esnada Alman hukuk düzeni daha ayrıntılı ele alınmış ve iş hukuku alanında grev hakkı tartışılmıştır. Grev hakkına ilişkin konu sadece Alman hukuk düzenine dayanarak analiz edilmiştir. Alman hukuk düzeninin daha ayrıntılı olarak ele alınmasındaki sebep temel hakların özel hukuk ilişkilerine etki edip etmedikleri ve nasıl etki ettiklerine ilişkin tartışmaların ilk olarak Almanya'da gerçekleşmiş olmasından yani yatay etki ilk olarak Almanya'da “icat edildiğinden” kaynaklanmaktadır. Alman yargı içtihatlarında ve doktrininde bu bağlamda yürütülen tartışmaların Türk hukuk düzenine olağanüstü etkisi nedeniyle kendisi de incelenmiştir. Fakat çalışmanın bu bölümünde sadece Türk hukukunda kişisel verilerin korunması hakkı işlenmiş ve burada uygulamaya yönelik önemli ve sık gerçekleşen olayların üzerine gidilmiş ve bunlar eleştirel açıklanmıştır
Her ne kadar çoğu insan tarafından temel hakların sadece devlete karşı kullanılmasının mümkün olduğu düşünülse de, temel haklar kataloğunun özel hukukun bütün alanlarına etkisi bulunmaktadır. Bu bakımdan özellikle iş, kira, sigorta, banka ve kişisel verilerin korunması hukuku dikkate alınan hukuk alanlarını oluşturmaktadırlar. Bu bağlamda temel hakların özel hukuk kişilerine etkisi sorusu merkezi önem taşımaktadır. Temel hakların üçüncü kişilere dolaylı etkisi özel hukukta yıllar önce kabul edilmiş olmasına rağmen temel hakların özel kişiler arasında etkisine ve özel hukukta temel hakların fonksiyonlarına ilişkin soruların özellikle toplumsal ve teknolojik gelişmeler ve ayrıca irade özerkliğinin fonksiyonu göz önünde bulundurulduğunda ne Alman ne de Türk hukukunda çözülmüş olduklarını görmek mümkün değildir. Bu sebeplerden dolayı özellikle devletin koruma yükümlülüğünün özel hukuk uyuşmazlıklarında etkilemesinin mümkün olduğu alanlara ilişkin soru ortaya çıkmaktadır. Temel hakların özel hukuk kişilerine etkisi ve temel hakların fonksiyonları bu çalışmada çeşitli Alman ve Türk mahkeme kararları aracılığıyla incelenmiştir. Fakat bu inceleme o esnada dolaylı etki ve temel hakların objektif hukuksal boyutu, daha doğrusu anayasal koruma yükümlülüğü konularına yoğunlaşmıştır. Ayrıca bu çalışma iş ve kişisel verilerin korunması hukuku açısından uygulamada önemli ve güncel olan konularla ilgilenmiş ve bunlar özenle işlenmiştir. Bu esnada Alman hukuk düzeni daha ayrıntılı ele alınmış ve iş hukuku alanında grev hakkı tartışılmıştır. Grev hakkına ilişkin konu sadece Alman hukuk düzenine dayanarak analiz edilmiştir. Alman hukuk düzeninin daha ayrıntılı olarak ele alınmasındaki sebep temel hakların özel hukuk ilişkilerine etki edip etmedikleri ve nasıl etki ettiklerine ilişkin tartışmaların ilk olarak Almanya'da gerçekleşmiş olmasından yani yatay etki ilk olarak Almanya'da “icat edildiğinden” kaynaklanmaktadır. Alman yargı içtihatlarında ve doktrininde bu bağlamda yürütülen tartışmaların Türk hukuk düzenine olağanüstü etkisi nedeniyle kendisi de incelenmiştir. Fakat çalışmanın bu bölümünde sadece Türk hukukunda kişisel verilerin korunması hakkı işlenmiş ve burada uygulamaya yönelik önemli ve sık gerçekleşen olayların üzerine gidilmiş ve bunlar eleştirel açıklanmıştır
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Grundrechtsfunktionen, Schutzpflichttheorie, Lüth-Urteil, Wirkung der Grundrechte zwischen Privatrechtssubjekten, Volkszählungsurteil, Unmittelbare und mittelbare drittwirkung, Staatliche schutzpflicht, Informationelle selbstbestimmung, Privatautonomie, Streikrecht, Datenschutz, Einwilligung, Freie selbstbestimmung, Kollision zwischen grundrechten, Interessenausgleich, Türkisches datenschutzrecht, Temel hakların fonksiyonları, Koruma yükümlülüğü teorisi, Lüth kararı, Temel hakların özel hukuk kişilerine etkisi, Nüfus sayımı kararı, Doğrudan ve dolaylı yatay etki, Devletin koruma yükümlülüğü, Kişisel verilerin geleceğini belirleme hakkı, İrade özerkliği, Grev hakkı, Kişisel verilerin korunması, Rıza, Özgürce kendi kaderini tayin etme, Birbiriyle çatışan temel haklar, Menfaat dengesi, Türk hukukunda kişisel verilerin korunması hakkı
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Yıldırım, Özlem (2022). Die funktionen der grundrechte in privatrechtlichen zusammenhängen in der Deutschen rechtsordnung. Türk-Alman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
