İktisadi Yönleriyle Nakşidil Valide Sultan Sıbyan Mektepleri

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.authorBayraklı, Zehra Çankaya
dc.date.accessioned2025-02-20T17:45:19Z
dc.date.available2025-02-20T17:45:19Z
dc.date.issued2023
dc.departmentTürk-Alman Üniversitesi
dc.description.abstractOsmanlı İmparatorluğu’nun başlangıcından itibaren padişahın annesi olarak valide sultan ünvanını alan kadın sultanların kurmuş oldukları vakıflar, 20. yy başına yani imparatorluğun sonuna dek süren bir gelenek olarak devam etmiştir. Nakşidil Valide Sultan; uzun yıllar tahtta kalmış, gerçekleştirmiş olduğu reformlarla Osmanlı İmparatorluğu’nda bir çok yeniliğin mimarı olan Sultan II. Mahmud’un annesidir. Yabancı kaynaklarda, Nakşidil Valide Sultan’ın Fransa imparatoru Napolya’nın karısı imparatoriçe Josephine’nin kuzeni Martinik Adası doğumlu Fransız asıllı “Aimée du Buc de Rivery” olduğu iddia edilmektedir. Bu çalışmada Nakşidil Valide Sultan Vakıfları’nda hizmet veren iki sıbyan mektebindeki işleyiş birincil kaynaklara dayanarak tespit edilmeye çalışılmaktadır. Kullanılan ana kaynaklar; Nakşidil Valide Sultan Vakıfları’nın Vakıflar Genel Müdürlüğü’ndeki vakfiyeleri ve defterleri, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan muhasebe defterleri ve müstakil evraklar, Topkapı Sarayı arşivinde bulunan belgeler, vakfın nezâretlerle olan yazışma kayıtları, tamir ve tadilat işlerini ihtivâ eden çeşitli arşiv belgeleri kullanılmıştır. İkincil kaynak olarak konuyla alakalı yazılmış birçok bilimsel tez, makale ve monografiler kullanılmaktadır. Nakşidil Valide Sultan Vakıfları’nın üç tane vakfiyesi bulunmaktadır. İki vakfiye İstanbul Ayvansaray mevkiinde bulunan camii, sıbyan mektebi, çeşme ve meşrûtahaneden müteşekkil vakfa aittir. Üçüncü vakfiye diğer ikisinden farklı olarak Nakşidil Valide Sultan’ın vefatından sonra oğlu II. Mahmud’un 5 Ağustos 1819 tarihinde annesi adına kurmuş olduğu vakfa aittir. Söz konusu vakıf günümüzde Fatih’de bulunan Nakşidil Valide Sultan Külliyesi olarak bilinmektedir. Fatih’deki vakıf türbe, sebil, çeşme, sıbyan mektebi ve türbedarların kullandığı üç odadan oluşmaktadır. Nakşidil Valide Sultan Vakıfları’nın hayır eserlerinin çoğu günümüze gelmeyi başarmıştır. Ayvansaray’da Nakşidil Valide Sultan’ın ihyâ ettiği mescid/camii günümüzde Fatih Müftülüğü ‘ne bağlı Ebu Zer Gıfâri Cami olarak bilinmektedir. Din görevlisinin ikâmet ettiği ahşap meşrûtahane günümüzde halen kullanılmaktadır. Geçmişte cami avlusunda bulunan sıbyan mektebinin yalnızca kalıntıları kalmıştır. Avluda bulunan Bizans kalıntısı sarnıç şadırvan olarak hizmet vermektedir. Fatih’deki Nakşidil Valide Sultan Külliyesi’nin restorasyonu yakın bir zamanda tamamlanmıştır. Sıbyan mektebi ve türbedar odaları günümüzde Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı kız Kur’an kursu olarak hizmet vermektedir. Bu çalışmada arşiv belgelerine dayanarak Nakşidil Valide Sultan’ın vakıflarındaki iki sıbyan mektebinin işleyişi iktisadi ve sosyal açıdan ortaya konması amaçlanmıştır.
dc.description.abstractThe foundations established by women, who took the title of valide sultan as the mother of the sultan from the beginning of the Ottoman Empire, continued as a tradition that lasted until the end of the empire at the beginning of the 20th century. Nakşidil Valide Sultan mother of Sultan Mahmud II, who remained on the throne for many years and was the architect of many innovations in the Ottoman Empire with the reforms he carried out. In foreign sources, it is claimed that Nakşidil Valide Sultan was Aimée du Buc de Rivery has French origin who was born on the island of Martinique. In this study, the functioning of the two primary schools serving in the Nakşidil Valide Sultan Foundations is tried to be determined based on primary sources. The main sources used are The endowments and books of the Nakşidil Valide Sultan Foundations in the General Directorate of Foundations, the accounting books and separate documents in the Prime Ministry Ottoman Archives, the documents in the Topkapı Palace archive, the records of the foundation's correspondence with the ministries, and various archive documents including repair and modification works were used. Many scientific theses, articles and monographs written on the subject are used as secondary sources. Nakşidil Valide Sultan Foundations has three endowments. Two endowments belong to the foundation, which consists of a mosque, primary school, fountain and legal institution located in Istanbul Ayvansaray. The third endowment, unlike the other two, belongs to the foundation that Sultan Mahmud II established on 5 August 1819 in the name of his mother after the death of Nakşidil Valide Sultan. This foundation is known as the Nakşidil Valide Sultan Complex that consists of a mausoleum, a fountain, a fountain, a primary school and three rooms used by the mausoleums. Most of the charitable works of the Nakşidil Valide Sultan Foundations have survived to the present day. The mosque built by Nakşidil Valide Sultan in Ayvansaray is known today as Ebu Zer Gıfari Mosque. The wooden two-storey building where the religious officer resides is still in use today. Only the ruins of the primary school, which was in the courtyard of the mosque in the past, remained. The Byzantine ruin cistern in the courtyard serves as a fountain. The restoration of the Nakşidil Valide Sultan Complex in Fatih has recently been completed. The primary school and the tombs' rooms serve as a girl's Qur'an course under the Presidency of Religious Affairs today. In this study is aimed to reveal the economic and social aspects of the functioning of the two primary schools in the foundations of Nakşidil Valide Sultan, based on archive documents.
dc.identifier.endpage152
dc.identifier.issn2587-1927
dc.identifier.issn2630-5887
dc.identifier.issue2
dc.identifier.startpage131
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.12846/2016
dc.identifier.volume7
dc.language.isotr
dc.publisherÖnder İmam Hatipliler Derneği
dc.relation.ispartofTalim
dc.relation.publicationcategoryMakale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.snmzKA_DergiPark_20250220
dc.subjectNakşidil Valide Sultan
dc.subjectOsmanlı Sıbyan Mektepleri
dc.subjectAimee du Buc de Rivery
dc.subjectkadın vakıfları
dc.subjectsıbyan mektepleri
dc.subjectnakşidil
dc.subjectkadın vakıflar
dc.subjectAimee du Buc de Rivery
dc.subjectwaqfs
dc.subjectwomen foundations
dc.subjectOttoman Primary Schools
dc.titleİktisadi Yönleriyle Nakşidil Valide Sultan Sıbyan Mektepleri
dc.title.alternativeNakshidil Valide Sultan Primary Schools with Economic Aspects
dc.typeReview Article

Dosyalar

Koleksiyon

Dergi Park