Krisenmanagement in der luftfahrt eine qualitative analyse mit besonderem fokus auf agilität als krisenmanagement - strategie

Abstract

Die COVID- 19 Pandemie, welche im März 2020 als weltweite Gesundheitskrise die gesamte Welt in einen Ausnahmezustand versetzte (Song & Zhou, 2020), lies vor allem die Luftfahrtindustrie komplett einbrechen (Albers & Rundshagen, 2020). Dies hatte zum Resultat, dass kaum eine Organisation nicht vor der Herausforderung stand, ihr Geschäftsmodell komplett zu überdenken um ihre Liquidität zu sichern. Bei sich schnell verändernden Marktgegebenheiten haben Unternehmen, die agil auf Veränderungen eingehen und reagieren können, einen enormen Vorteil gegenüber ihrer Konkurrenz. Ein großes Problem stellen hierbei für Luftfahrtunternehmen starre inter-organisationalen Strukturen sowie strikte behördliche Regularien dar (Hätty & Hollmeier, 2003). Diese Masterarbeit beschäftigt sich mit Krisenmanagement in Unternehmen sowie Agilität und agilem Management in der Luftfahrtbranche. Sie dient dem Zweck aufzuzeigen, ob und wie Luftfahrtunternehmen während der COVID-19 Pandemie agil auf die Krise reagierten. Dabei wird versucht die Frage zu beantworten ob und welche Rolle Agilität/ Agiles Management bei der Bewältigung von Krisen in Unternehmen, welche in der Luftfahrtbranche tätig sind, spielen. Zusätzlich sollen in zwei weiteren Unterfragen potenzielle Lessons Learned, sowie Chancen, welche aus der Pandemie heraus entstehen können, erforscht werden. Für diese Analyse wurde das Verfahren der qualitativen Inhaltsanalyse nach Mayring (2016) genutzt um anhand eines Mix aus deduktiv und induktiver Kategorienbildung die Forschungsfragen zu beantworten. Dazu wurden durch die Anwendung von Experteninterviews zehn Personen aus drei unterschiedlichen Bereichen der Luftfahrtbranche befragt. Im Anschluss dessen wurden die Ergebnisse auf die Theorien des Krisenmanagements und dem agilen Management ausgelegt. Aus der Analyse ging hervor, dass Agilität bzw. agiles Management nur bis zu einem gewissen Grad eine Rolle einnimmt. Aufgrund von strengen behördlichen Regularien, langen interorganisationalen Entscheidungswegen sowie Abhängigkeiten zu anderen Unternehmen sind Luftfahrtunternehmen eher statisch als agil. Hierbei war das größte Hindernis für organisationale Entscheidungsprozesse der nicht absehbare Krisenverlauf der COVID-19 Pandemie. Trotz allem gilt die Pandemie als Treiber für Veränderungsprozesse. Speziell im Bereich Digitalisierung und Lean Management konnten Luftfahrtunternehmen positive Aspekte aus der Krise ziehen. Des Weiteren wurden die gewonnenen Erkenntnisse und Erfahrungen intern aufgearbeitet und Präventionsmaßnahmen für zukünftig eintretende Krisen abgeleitet.

Mart 2020'de küresel bir sağlık krizi olarak tüm dünyayı olağanüstü hal durumuna sokan COVID 19 pandemisi (Song & Zhou, 2020), özellikle havacılık sektörünün tamamen çökmesine neden olmuştur (Albers & Rundshagen, 2020). Sonuç olarak, likiditesini güvence altına almak için iş modelini tamamen yeniden düşünme zorluğuyla karşı karşıya kalmayan hiç bir kuruluş neredeyse yoktur. Hızla değişen piyasa koşullarında, değişikliklere çevik bir şekilde yanıt verebilen ve tepki gösterebilen şirketler rakiplerine karşı çok büyük bir avantaja sahip olmuştur. Kuruluşlar arası katı yapılar ve katı resmi düzenlemeler, havacılık şirketleri için büyük bir sorun teşkil etmektedir. (Hätty & Hollmeier, 2003). Bu yüksek lisans tezi, şirketlerde kriz yönetiminin yanı sıra havacılık sektöründe çeviklik ve çevik yönetim konularını ele almıştır. Tezin amacı, COVID-19 salgını sırasında havacılık şirketlerinin krize çevik bir şekilde tepki verip vermediğini ve nasıl tepki verdiğini göstermek olmuştur. Havacılık sektöründe faaliyet gösteren şirketlerde krizlerin yönetiminde çevikliğin/çevik yönetimin rolünün ne olduğu sorusuna cevap aranmıştır. Ayrıca pandemiden çıkarılan potansiyel dersler ve ortaya çıkabilecek fırsatlar araştırılmıştır. Bu analiz için tümdengelim ve tümevarımcı kategori oluşumunun bir karışımını kullanarak araştırma sorularını cevaplamak için Mayring'e (2016) göre nitel içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu amaçla, havacılık sektörünün üç farklı alanından on kişiyle uzman mülakatları kullanılarak görüşülmüştür. Daha sonra, sonuçlar kriz yönetimi ve çevik yönetim teorileri açısından yorumlanmıştır. Analiz, çevikliğin veya çevik yönetimin yalnızca belirli bir ölçüde rol oynadığını göstermiştir. Katı resmi düzenlemeler, kuruluşlar arasında uzun karar alma süreçleri ve diğer şirketlere olan bağımlılıkları nedeniyle havacılık şirketleri işlerinde çevik olmaktan ziyade statik olma eğiliminde olmuştur. Kuruluşsal karar alma süreçlerinin önündeki en büyük engel, COVID-19 pandemisinin öngörülemeyen seyri olmuştur. Her şeye rağmen pandemi, değişim süreçleri için bir itici güç olarak görülmüştür. Havacılık şirketleri, özellikle dijitalleşme ve yalın yönetim alanlarında, krizden olumlu yönler çıkarmayı başarmıştır. Ayrıca, kazanılan bilgi ve deneyimler kuruluş içinde işlenmiş ve gelecekteki krizler için önleyici tedbirler alınmıştır