Die rolle kultureller prägung im hinblick auf die arbeitszufriedenheit im Deutsch-Chinesischen kontext

Abstract

İş memnuniyeti, yüzyılı aşkın bir süredir çok farklı alanlarda sıklıkla araştırma konusu olmuştur. Bununla birlikte, kültür ve kültürlerarası iletişim konularının iş memnuniyeti bağlamında giderek daha önemli bir rol oynaması ancak 20. yüzyılın sonlarından itibaren gerçekleşmiştir. Bu bağlamda, çalışmalar kültürel değer ve normların çalışanların iş memnuniyeti üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Küreselleşmenin bir sonucu olarak, günümüzde farklı kültürlerden gelen daha fazla insan aynı kurumda birlikte çalışmakta ve bu durum hem sinerji hem de zorlukları beraberinde getirmektedir. Almanya'da Çin ile ilişkiler bu bağlamda her zamankinden daha önemli. Bir yandan iki ülke arasındaki ekonomik bağlar çok güçlüyken, diğer yandan insan hakları ve güvenlik politikası konusundaki farklı görüşler de iş birliğini etkiliyor. Ekonomik ilişkilerin yoğunlaşmasına bağlı olarak Almanya'daki Çinli öğrencilerin sayısı da artmış ve 2022 yılında en büyük yabancı öğrenci grubu haline gelmişlerdir. Bu öğrenciler eğitimlerini tamamladıktan sonra da genellikle istihdam amacıyla Almanya'da kalmaktadırlar. Bu nedenle Almanya'daki Çinli çalışanların sayısı da birkaç yıldır artmaktadır. Ancak, Almanya ve Çin'deki birçok farklı kültürel değere rağmen, Alman şirketlerindeki Çinli çalışanların iş memnuniyetine ilişkin bir araştırma bulunmamaktadır. Bu nedenle bu çalışma, Çin ve Alman kültürünün Alman şirketlerindeki Çinli çalışanların iş memnuniyeti üzerindeki rolünü analiz etmektedir. Amaç, aşağıdaki araştırma sorularını yanıtlamaktır: Almanya'daki Çinli çalışanların ulusal kültürel izleri, iş memnuniyeti ile ilgili olarak ne ölçüde rol oynamaktadır? Alman kültürü, Almanya'daki Çinli çalışanların iş memnuniyetinde ne ölçüde rol oynamaktadır? Almanya'daki Çinli çalışanlar iş memnuniyetinden ne anlıyor? Ve Almanya'daki Çinli çalışanların iş memnuniyetinde diğer faktörler ne ölçüde rol oynamaktadır? Soruları yanıtlamak için Almanya'daki farklı şirketlerden on bir Çinli çalışanla yarı yapılandırılmış uzman görüşmeleri yapılmış ve nitel içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuçlar, katılımcıların iş memnuniyetini günlük çalışma hayatının farklı ağırlıktaki yönlerinin bir bileşimi olarak gördüklerini göstermektedir. Ayrıca, Almanya'daki Çinli çalışanların ulusal kültürü, iş memnuniyetinde ikincil bir rol oynamaktadır. Alman değerleri ve normları, görüşülen kişilerin iş memnuniyeti açısından daha büyük bir rol oynamaktadır. Evden çalışma ve şirket içindeki kültürel çeşitlilik de Almanya'daki Çinli çalışanların iş memnuniyetinde rol oynamaktadır. Bulgular, iş memnuniyeti alanındaki nitel araştırmaların öneminin bilimin odağına daha sıkı bir şekilde yerleştirilmesine katkıda bulunmaktadır. Ayrıca Alman şirketlerinde kültürel farklılıklar konusunda farkındalığın önemini de göstermektedir. Zira kültürel çeşitliliğe sahip çalışanların sinerji etkilerinden ancak işverenler bunun farkında olursa yapıcı bir şekilde faydalanılabilir.

Arbeitszufriedenheit ist seit mehr als einem Jahrhundert häufig Gegenstand von Untersuchungen verschiedenster Disziplinen. Jedoch erst seit Ende des 20. Jahrhunderts spielen die Themen Kultur und Interkulturelle Kommunikation im Zusammenhang mit der Arbeitszufriedenheit eine immer größere Rolle. Diesbezüglich zeigen Studien, dass kulturelle Werte und Normen einen Einfluss auf die Arbeitszufriedenheit von Arbeitnehmern haben. Im Zuge der Globalisierung arbeiten in der heutigen Zeit mehr Menschen unterschiedlichster Kulturen in der gleichen Organisation zusammen, was sowohl Synergien als auch Herausforderungen mit sich bringt. In Deutschland ist die Beziehung zu China in diesem Zusammenhang wichtiger denn je. Einerseits sind die wirtschaftlichen Verflechtungen beider Länder sehr stark, andererseits ist die Zusammenarbeit auch von unterschiedlichen menschenrechts- und sicherheitspolitischen Ansichten geprägt. Aufgrund der Intensivierung der wirtschaftlichen Beziehungen, wuchs auch die Zahl chinesischer Studierender in Deutschland, die im Jahr 2022 die größte Gruppe ausländischer Studenten bildeten. Auch nach dem Studium bleiben diese Studierenden häufig zu Erwerbszwecken in der Bundesrepublik, weshalb die Zahl chinesischer Arbeitnehmer in Deutschland seit einigen Jahren ebenfalls steigt. Doch trotz vieler unterschiedlicher kultureller Werte in Deutschland und China, gibt es keine Forschung zur Arbeitszufriedenheit chinesischer Arbeitnehmer in deutschen Unternehmen. Die vorliegende Arbeit untersucht deshalb die Rolle chinesischer und deutscher Kultur im Hinblick auf die Arbeitszufriedenheit chinesischer Arbeitnehmer in deutschen Firmen. Damit sollen folgende Forschungsfragen beantwortet werden: Inwiefern spielt die nationalkulturelle Prägung chinesischer Arbeitnehmer in Deutschland eine Rolle in Bezug auf deren Arbeitszufriedenheit? Inwiefern spielt die deutsche Kultur eine Rolle in Bezug auf die Arbeitszufriedenheit chinesischer Arbeitnehmer in Deutschland? Was verstehen chinesische Arbeitnehmer in Deutschland unter Arbeitszufriedenheit? Und inwiefern spielen weitere Faktoren für die Arbeitszufriedenheit chinesischer Arbeitnehmer in Deutschland eine Rolle? Um die Fragen beantworten zu können, wurden teilstrukturierte Experteninterviews mit elf chinesischen Arbeitnehmern aus unterschiedlichen Unternehmen in Deutschland durchgeführt und anhand einer qualitativen Inhaltsanalyse ausgewertet. Die Ergebnisse zeigen, dass die Befragten Arbeitszufriedenheit als eine Zusammensetzung aus unterschiedlich gewichteten Facetten des Arbeitsalltags sehen. Des Weiteren spielt die nationalkulturelle Prägung der chinesischen Arbeitnehmer in Deutschland eine untergeordnete Rolle für deren Arbeitszufriedenheit. Eine größere Rolle spielen deutsche Werte und Normen in Bezug auf die Arbeitszufriedenheit der interviewten Personen. Außerdem spielen die Aspekte Homeoffice und kulturelle Diversität innerhalb des Unternehmens eine Rolle für die Arbeitszufriedenheit chinesischer Arbeitnehmer in Deutschland. Die Erkenntnisse tragen dazu bei, die Bedeutung qualitativer Forschung im Bereich der Arbeitszufriedenheit stärker in den Fokus der Wissenschaft zu stellen. Außerdem zeigen sie die Relevanz des Bewusstseins für kulturelle Unterschiede in deutschen Unternehmen. Denn die Synergieeffekte durch kulturell vielfältige Arbeitnehmer, können nur dann konstruktiv genutzt werden, wenn bei den Arbeitgebern die Kenntnis darüber vorhanden ist.