Medeni usul ve icra iflas hukukunun güncel meseleleri ulusal sempozyumu : bildirimler özetler kitapçığı

Abstract

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) getirdiği sistemde tarafların delillerini göstermeleri esas olarak dilekçeler aşamasıyla sınırlandırılmıştır. Kanun sistematiğine göre, tarafların iddia ve savunmalarını hangi delillerle ispat edeceklerini madde 198’de düzenlenen somutlaştırma yükü çerçevesinde dilekçelerinde belirtmeleri esastır. Bu şekilde bir düzenleme yapılmasının temel gayesi hususen ispat konusunda davaların usûl ekonomisi ilkesine uygun bir şekilde ve makul bir süre içerisinde neticeye ulaştırılmasıdır. Usûl hukukuna hâkim olan ilkelere bakıldığında, terazinin bir kefesinde ispat hakkı ve bunun bir parçası olduğu hukuki dinlenilme hakkı dururken diğer kefesinde ise teksif ilkesi ve usûl ekonomisi ilkesi durur. Diğer bir ifade ile muhtelif kefelerde yer alan bu haklar mütemadiyen çatışma halindedirler. Bu durumda nazar-ı dikkate alınacak husus nedir? Yargılamayı süratli bir şekilde bitirmek mi yoksa hukuki dinlenilme hakkının bir unsuru olarak ispat ve dolayısıyla delilleri gösterebilme hakkı mı? Doktrinde de ifade edildiği üzere bir yargılamanın sonsuza kadar devam etmesi mevzubahis olamayacağı için hukuki dinlenilme hakkı da sonsuz ve sınırsız bir hak istimali anlamına gelmez; bu sebeple de tahdit edilebilir. Mühim olan teksif ilkesinin doğru karar verilmesini engellememesi ve hukuki dinlenilme hakkını ihlal edecek şekilde katı düzenlenmemesidir. Hukukumuzda çatışan bu unsurlar arasında denge kurabilmek adına sonradan delil gösterme müessesesi (HMK md. 145) kabul edilmiştir. Bu şekilde teksif ilkesi yumuşatılarak doğru karar verilmesi temin edilmeye çalışılmıştır.