Yıkım edebiyatı örneği olarak Wolfgang Borchert’in kısa öyküsü: Mutfak Saati

Abstract

Wolfgang Borchert (1921 – Hamburg; 1947 – Basel), İkinci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan ‘Yıkım Edebiyatı’nın en önemli temsilcilerindendir. Ailenin tek çocuğu olarak dünyaya gelen Borchert’in 26 yıllık kısa hayatında özellikle savaş ve hastalıklar belirleyici olmuştur. Edebi çalışmaları genç yaşlarda başlayan Borchert, kısa hikâye, şiir ve tiyatro tarzında eserler vermiştir. Yazarın çok genç yaşta yaşama veda etmesi nedeniyle sınırlı sayıda kaleme aldığı eserler, Yıkım Edebiyatı adıyla anılan Almanca ‘Trümmerliteratur’un en önemli eserleri olarak sayılmaktadırlar. İkinci Dünya Savaşı sonrasında başlayarak 1950’li yıllara kadar süren Yıkım Edebiyatı, adından da anlaşılacağı gibi savaşın neden olduğu tahribat ve yıkımı konu almaktadır. Ancak yıkım sözcüğü ile kastedilen sadece bina, yol ve çevrenin yıkımı değil, savaşın beraberinde getirdiği tahribat neticesinde insanların hem bedensel hem de ruhsal bakımdan yaşadığı sıkıntı ve sorunlardır. Borchert’in en önemli eserlerinden olan An diesem Dienstag – Bu Salı, Dışarıda Kapının Önünde – Draußen vor der Tür, Ekmek - Das Brot, Die Küchenuhr – Mutfak saati eserlerinde savaşın acımasız yönü ve insanlar üzerindeki etkileri konu edilmektedir. Yıkım Edebiyatı’nın en tanınmış eserlerinden olan Mutfak saati, savaşta atılan bomba sonrasında ailesini ve evini kaybeden genç adamı anlatmaktadır. Eserin başlığında yer alan ve eserin ana motifi olan mutfak saati, bombardıman sonrası ana kahramanın elinde kalan tek eşyadır. Bombanın atıldığı anda durmuş olan mutfak saati, sembolik olarak bombanın atıldığı an itibarıyla her şeyin durduğunu ve artık hiçbir şeyin eskisi gibi işlemeyeceğini sembolize etmesinin yanında, başkahramanın hatıraları için önemli yer teşkil etmektedir. Bu bağlamda günlük yaşantıda sıradan ve önemsiz görünen olayların, artık yaşanamayacak duruma gelindiğinde ne kadar önemli ve değerli olduklarına vurgu yapılmaktadır. Eserde yerin ve karakterlerin belirsiz olması, savaşın her yerde ve herkes için yıkıcı olduğuna dikkat çekmektedir. Bu çalışmada Wolfgang Borchert’in ‘Die Küchenuhr’ ‘Mutfak Saati’ adlı eseri, Yıkım Edebiyatı çerçevesinde insanların üzerinde bıraktığı etkiler göz önüne alınarak incelenecektir.