Kişisel mal niteliğindeki - kapalı - anonim şirket payı ile bedelsiz - gratis - payın yasal mal rejiminde mal gruplarına özgülenmesi

Abstract

The matrimonial regime of participating in community property has become a peculiar legal regime with the applications of the Court of Cassation and harbors many disputes. One of these problems is the clas-sification of charge-free shares in a joint-stock company of a spouse into community or personal property that have been acquired prior to the adoption of the new TCC, or during the matrimonial regime and the admensuration of bonus-shares arising from capital increase that is ac-quired during the marriage. This study examines the statue of non-public joint-stock companies and spouses that are sole shareholder or active in higher management. The original acquisition occurs with the declaration of the share-holder spouse’s will to establish a company and the registration of it, while the acquisition in a capital increase occurs with the registration of this resolution. Also, the derivative acquisition of uncertificated securi-ties occurs upon the completion of cession of rights while the derivative acquisition of certificated shares depends on the type of certification. In cases where the transfer of the shares requires the approval of the com-pany, the cession of rights incorporated in the certificated shares occurs with the approval regarding the provisions on the assumption of debt. The acquired shares shall be classified according to the matrimonial regime by the time of acquisition. When capital increases via internal sources, bonus-shares ac-quired hereby shall be classified as community property, if profit-based and purpose-free reserves and funds are used as internal sources. If con-tingency reserves established with the articles of association that are not purpose-free and are required for the continuity and financial existence of the company are used as internal sources, aforementioned bonus-shares shall be classified as personal property. To overcome the difficul-ties of classification process, the calculation of the increased industrial value should be preferred to determine the community property.

Edinilmiş mallara katılma rejimi Yargıtay uygulamaları ile kendi-ne özgü bir yasal mal rejimi halini almış ve birçok uyuşmazlığı içerisin-de barındırmaktadır. Bunlardan biri de Türk Medeni Kanunu’nun kabul edilip yürürlüğe girdiği 2002 yılından önce veya yasal mal rejimi sürer-ken karşılıksız kazandırma ile eşin sahip olduğu bir anonim şirketteki ortaklık payının edinilmiş mal veya kişisel mal grubuna özgülenmesi ile yasal mal rejimi sürerken bu şirkette gerçekleşen sermaye artırımı ile sahip olunan bedelsiz payların mal gruplarından birine özgülenmesidir. Bu tartışmada esas olarak halka açık olmayan (kapalı) anonim şirket ve ortak eşin tek veya aktif üst yönetici olduğu durum ele alınmıştır. Ortak eşin şirket kurucusu olarak iradesini açıkladığı andan itiba-ren ve şirketin tescili ile payı aslen kazandığı, sermaye artırımında payın aslen kazanılmasının sermaye artırımının tescili anından itibaren olduğu sonucuna varılmıştır. Payın devren kazanılmasının, alacağın devrine ilişkin tasarrufi işlemin tamamlanmasıyla, senede bağlanmış payların çeşidine bağlı olarak (emre ve hamiline yazılı) usule uygun devredilme-siyle kazanıldığı kabul edilmiştir. Payın devrinin şirketin onayını gerek-tirdiği hallerde ise bunun borçlunun nakline ilişkin hükümlere istinaden şirketin onayı gerçekleştiği sonucuna varılmıştır. Kazanılan pay, eşler arasında bu anlarda geçerli olan mal rejimine bağlı olarak mal gruplarına özgülenecektir. İç kaynaklardan sermaye artırımı söz konusu olduğunda, kâr kay-naklı ve serbest amaçlı olan yedek akçe ve fonların kullanılması halinde sermaye artırımı ile elde edilen bedelsiz paylar, edinilmiş mal kabul edilmelidir. Bunun dışında serbest amaçlı olmayan, şirketin iktisadi var-lığını koruması ve faaliyetini sürdürmesi için kabul edilmiş iradi yedek akçelerin kullanılarak sermaye artırımında bedelsiz payların sermaye veya kâr kaynaklı ayrımını yapmadan bedelsiz payların kişisel mal gru-buna özgülenmesi doğru olacaktır. Özgüleme sürecinin getirdiği zorluk-ları aşmak için endüstriyel değer artışı üzerinden yapılacak hesaplama ile eşin, diğer eşle paylaşması gereken edinilmiş malın tespit edilmesi niha-yetinde tercih edilmelidir.