Somut norm denetiminde anayasa'ya aykırılık iddiasının ciddiliği meselesi

Abstract

In order to raise a claim of unconstitutionality, the relevant court must first consider that a provision of law to be applied to a case before it is unconstitutional. However, if the parties to the relevant case argue that a provision of law is unconstitutional, then the court must first consider the seriousness of the objections. In other words, two separate evaluation criteria should be applied for two different situations. The seriousness of the claim of unconstitutionality has objective and subjective dimensions. Objective seriousness means that the claim of unconstitutionality is legally arguable. Subjective seriousness, on the other hand, requires that the claim complies with the rules of bona fides. Both dimensions should be taken into consideration together. Otherwise, claims may be used in bad faith to prolong the case. There are some drawbacks in accepting such malicious claims. The claim of unconstitutionality has the effect of suspending all cases in that court in which the relevant provision will be applied. Therefore, this procedure may result in a violation of the right to a trial within a reasonable time for these cases. The decision finding the claim of unconstitutionality unserious may be appealed. In this study, the procedure how the Turkish Court of Cassation evaluates the lower courts' decisions finding the claim of unconstitutionality unserious is also addressed. It has been concluded that the Court of Cassation has a tendency not to make a distinction between the criteria for finding an unconstitutionality and finding the claims of unconstitutionality serious.

Somut norm denetimi usulüne başvurmak için mahkemenin davaya uygulanacak bir kanun hükmünün Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına varması gerekmektedir. Ancak kanun hükmünün Anayasa’ya aykırı olduğu taraflarca ileri sürülürse bu durumda mahkeme itirazların ciddi olup olmadığını değerlendirmelidir. Yani iki ayrı durum için iki ayrı değerlendirme kriteri öngörülmüştür. Anayasa’ya aykırılık itirazının ciddiliği, objektif ve subjektif boyutlara sahiptir. Objektif ciddilik aykırılık itirazının hukuken tartışılabilir olmasıdır. Subjektif ciddilik ise aykırılık itirazının iyi niyet kurallarına uygun olmasıdır. Her iki boyut birlikte aranmalıdır. Aksi halde kötü niyetle, davayı uzatmaya yönelik itirazlar gerçekleştirilebilir. Bu tarz kötü niyetli itirazların kabul edilmesinde bazı sakıncalar vardır. Somut norm denetimi, o mahkemede, ilgili hükmün uygulanacağı bütün davaları durdurucu etkiye sahiptir. Dolayısıyla bu davalar için makul sürede yargılanma hakkının ihlaline neden olabilir. Ciddi bulmama kararı, kanun yolunda denetlenebilir. Çalışmada, Yargıtayın ciddi bulmama kararlarının denetimini nasıl gerçekleştirdiği de incelenmiştir. Yargıtayın aykırılık kanısına varma ve aykırılık iddialarını ciddi bulma kriterleri arasında bir ayrım yapmadığı eğilimi olduğu sonucu öne çıkmıştır.