Sınai mülkiyet uyuşmazlıklarında tahkim

Abstract

It is possible to benefit from the arbitration dispute resolution for the resolution of industrial property disputes. Interest in the dispute resolution of arbitration increases in the world with the accelerated globalization. There is no established headquarters or regulations that applies for all the industrial property disputes in the world and in Türkiye. Also, arbitration rules of the countries that implies in the process of resolution of industrial property disputes shows differences. However, on some of these rules, that are considered compulsory on dispute resolution, have a consensus. The most well -known of these rules is the arbitrability. Our study will evaluate the arbitrability of industrial property disputes. In the first chapter of our thesis, terms that are related to industrial property law and arbitration dispute resolution method will be explained. In this chapter, firstly, general information will be given on the historical process of industrial property law in purpose of explaining the development of industrial property law. Then, the varieties of industrial rights and the financial - moral rights arising from intellectual rights will be discussed. The terms that are related to arbitration will be included in the continuation of this chapter. First, general information will be given on the historical process of arbitration and then the types of arbitration will be defined. In this chapter of our thesis, a comparison of arbitration with other alternative dispute resolution methods will be made in the aim of explaining the arbitration dispute resolution method. For this purpose, the common features and differences of arbitration with other alternative dispute resolution methods will be examined. Finally in this chapter, general information will be given on the positive and negative features that stand out in the resolution of industrial property disputes through arbitration. The main subject of our study, arbitrability in industrial property disputes will be explained in the second chapter of our thesis. First of all, In this context, the legal characteristic of industrial property rights will be evaluated. Then, general information will be given on the issues related to the concept of arbitrability. This general information will also be detailed with the subheadings of subjective arbitrability and objective arbitrability. Then, the arbitrability of industrial property disputes will be evaluated separately according to the national arbitration and international arbitration order. In the continuation of this chapter, general information will be given on the issues related to the concept of public order in arbitrability, which has an important place in terms of the concept of arbitrability and our study as well. Finally, a general evaluation will be made on the issue of arbitrability in terms of industrial property disputes. In the third part of the thesis, the role of the World Intellectual Property Organization (WIPO) in the resolution of industrial property disputes through arbitration will be explained.

Küreselleşmenin hız kazandığı dünyada tahkim uyuşmazlık çözüm yoluna olan ilgi artış göstermektedir. Sınai mülkiyet uyuşmazlıklarının çözümünde de tahkimden faydalanılması mümkündür. Dünyada ve Türkiye’de sınai mülkiyet uyuşmazlıklarının çözümünde başvurulabilecek tek bir merkez ve yeknesak bir düzenleme bulunmamaktadır. Aynı zamanda sınai mülkiyet uyuşmazlıklarının tahkim yoluyla çözülmesi sürecinde ülkelerin hukuk düzenlemelerinde farklılıklar vardır. Ancak tahkim uyuşmazlık çözüm yolunda gözetilmesi gereken hususların bir kısmında fikir birliği olduğu görülür. Bunların başında ise tahkime elverişlilik unsuru bulunmaktadır. Çalışmamızda sınai mülkiyet uyuşmazlıklarının tahkime elverişliliği değerlendirecektir. Bu amaçla tezin birinci bölümünde sınai mülkiyet hukuku ve tahkim uyuşmazlık çözüm yoluna ilişkin kavramlar açıklanacaktır. Bu bölümde ilk olarak sınai mülkiyet hukukunun gelişimini anlamak amacıyla sınai mülkiyet hukukunun tarihsel sürecine ilişkin hususlarda genel bilgi verilecektir. Sonrasında sınai hakların çeşitleri ve fikri haklardan doğan mali – manevi haklar ele alınacaktır. Bu bölümün devamında ise tahkime ilişkin hususlara yer verilecektir. İlk olarak tahkimin tarihsel sürecine ilişkin hususlarda genel bilgi verilecek sonrasında tahkimin çeşitleri tanımlanacaktır. Tahkim uyuşmazlık çözüm yolunu daha iyi anlayabilmek amacıyla tezimizin bu bölümünde tahkimin diğer alternatif çözüm yolları ile kıyaslaması yapılacaktır. Bu çerçevede tahkimin diğer alternatif uyuşmazlık çözüm yolları ile ortak özellikleri ve farklılıkları incelenecektir. Birinci bölümde son olarak, sınai mülkiyet uyuşmazlıklarının tahkim yolu ile çözümlenmesinde öne çıkan olumlu ve olumsuz özellikler ele alınacaktır. Tezin ikinci bölümünde ise çalışmamızın esas konusunu oluşturan sınai mülkiyet uyuşmazlıklarında tahkime elverişlilik hususu açıklanacaktır. Bu kapsamda öncelikle sınai mülkiyet haklarının hukuku niteliği değerlendirilecektir. Sonrasında tahkime elverişlilik kavramına genel bir bakış sunulacaktır. Bu genel bilgiler aynı zamanda sübjektif anlamda tahkime elverişlilik ve objektif anlamda tahkime elverişlilik alt başlıkları ile detaylandırılacaktır. Sınai mülkiyet uyuşmazlıklarının tahkime elverişliliği milli tahkim ve milletlerarası tahkim düzenine göre ayrı ayrı değerlendirilmeye alınacaktır. İkinci bölümün devamında tahkime elverişlilik kavramı açısından ve çalışmamız açısından önemli bir yere sahip olan tahkime elverişlilikte kamu düzeni kavramına ilişkin hususlarda bilgi verilecektir. Ve son olarak sınai mülkiyet uyuşmazlıklarında tahkime elverişlilik hususuna yer verilecektir. Tezin üçüncü bölümünde ise sınai mülkiyet uyuşmazlıklarının tahkim ile çözümünde Dünya Fikri Mülkiyet Örgütünün (WIPO) rolü açıklanacaktır.