Genel Bilgi Toplama (GBT) Sisteminde Kişilere İlişkin Tutulan Kayıtlar Üzerine Bir İnceleme

Bu çalışma Genel Bilgi Toplama sisteminde kişilere ilişkin kayıt tutulmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) ve Türk Anayasası’na uygunluğunu incelemeyi hedeflemektedir. Kişisel veriler, 108 sayılı Kişisel Verilerin Otomatik İşleme Tabi Tutulması Karşısında Bireylerin Korunması Sözleşmesi’nin (108 sayılı Sözleşme) 2. maddesinde kimliği belirli veya belirlenebilir bir gerçek kişi hakkındaki tüm bilgiler olarak tanımlanmıştır. Bu bağlamda yakalama kararı, ceza kovuşturma bilgisi veya kimi suçlardan mahkûmiyet hükümlerinin tutulması, kişisel verilerin işlenmesi anlamına gelmektedir. Kişisel veriler, özel yaşama saygı hakkının bir parçasıdır. Özel yaşama saygı hakkı ise AİHS m. 8 ve Türk Anayasası m. 17 ve m. 20 ile korunmaktadır. O halde GBT sisteminde söz konusu maddelere uygun bir şekilde kayıt tutulması gerekmektedir. Bu sebeple GBT sistemi, yasallık (hukukilik), meşru amaç ve demokratik toplum düzeninde gerekli olma ve ölçülülük testlerine tabi tutulmuştur. GBT sisteminin yasal dayanağı olan Bilgi Toplama Yönergesi, “Hizmete özel” olması nedeniyle Resmî Gazete’de yayımlanmamıştır. Ayrıca sisteme işlenen mahkûmiyet hükümleri kişinin ölümüne kadar silinmemektedir. Bu iki durum, GBT sisteminin söz konusu testlerden geçememesinin en önemli iki nedenidir.