Uluslararası yatırım hukukunda vakıa tespiti

Abstract

A trustworthy legal system is a prerequisite for foreign investors besides of political and economic assurances. The investors desire that the potential disputes with the host state are to be settled by an independent and impartial institution and that the award of this institution will be enforced by the host state. Otherwise, it cannot be said that a trustworthy legal climate exists for foreign investments. October 14, 1966, the International Center for Settlement of Investment Disputes (ICSID), headquartered in Washington, was established within the framework of the “Convention on the Settlement of Investment Disputes Between States and Nationals of Other States”. The Center was established with the idea as an arbitration institution for the settlement of investment disputes, but afterwards it has been made also possible to apply for other alternative dispute resolution methods within the framework of October Additional Facility Rules. “Fact-finding”, which was one of the institutions of ICSID Additional Facility, has been amended as standalone rules. In this study, we examine fact-finding in international investment law within the frame of ICSID Rules.

Yatırımcıların vatandaşı oldukları ülke haricindeki devletlerde yatırım yapabilmesi ekonomik, siyasi güvencelerin yanı sıra güvenli bir hukuk ikliminin varlığını gerektirir. Yatırımcılar, ev sahibi devlet ile aralarında ortaya çıkabilecek ihtilafların bağımsız ve tarafsız bir kurum nezdinde çözülmesini ve bu kurum tarafından verilecek karara da ev sahibi devlet tarafından riayet edilmesini arzu ederler. Aksi takdirde yatırımlar için hukuki bir güven ikliminin oluşturulduğundan söz edilemez. Bu ihtiyaca cevap vermek üzere, 14 Ekim 1966 yılında yürürlüğe giren “Devletler ile diğer Devlet vatandaşları arasındaki Uyuşmazlıkların Çözümüne ilişkin Sözleşme” (Convention on the Settlement of Investment Disputes Between States and Nationals of Other States) çerçevesinde merkezi Washington’da bulunan Yatırım Uyuşmazlıklarının Halline İlişkin Uluslararası Merkez (International Center for Settlement of Investment Disputes / ICSID) kurulmuştur. Merkez, yatırım uyuşmazlıklarının çözümü için esasen bir tahkim kurumu niteliğinde olmakla birlikte, Ek Mekanizma Kuralları (Additional Facility Rules) çerçevesinde diğer alternatif uyuşmazlık çözüm yollarına başvuru da mümkün kılınmıştır. Ek Mekanizma kurumlarından biri olan “vakıa tespiti” (fact-finding), ICSID 2022 değişiklikleri çerçevesinde Ek Mekanizma kurallarından ayrı düzenlenmiştir. Çalışmamızda uluslararası yatırım hukukunda vakıa tespiti ICSID Kuralları çerçevesinde incelenecektir.