III. Osman’ın cülûsunu bildirmek üzere Halil Efendi ile Avusturya’ya gönderilen beşâretnâme ve çağdaş Alman matbuatına göre elçinin viyana günler

Abstract

Teamül üzere her padişah değişikliği dost ve komşu devlet hükümdarlarına mektup gönderilerek resmen bildirilir ve buna cülûs tebliği denirdi. Osmanlı diplomatiğinin belge türleri arasında yer alan ve bir elçi vasıtasıyla gönderilen bu tür mektuplar beşâret-nâme veya ilân-nâme adını almaktadır. Avusturya Devlet Arşivi’nde mahfuz III. Osman’ın cülûsunu bildirmek üzere Avusturya’ya 54 kişilik bir maiyet eşliğinde orta elçi olarak gönderilen el-Hac Halil Efendi’nin 14 Mayıs 1755’te Kayzer I. Franz’a ve 17 Mayıs’ta zevcesi Avusturya Arşidüşesi Maria Theresia’ya takdim ettiği beşâretnâme türünde iki adet nâme-i hümâyûn, bu çalışmanın odak noktasını oluşturur. Bu çalışmada elçinin Viyana günlerine, belgelerin diplomatik özelliklerine ve rükünlerine yer verilmiştir.

As was customary, the Ottoman Empire would send an official notification of the new sultan’s accession to the throne to the rulers of neighboring and friendly states. These letters that were sent through an envoy belong to the document type known as beşâret-nâme or ilân-nâme [letter heralding (good) news]. The two nâme-i hümâyûn, preserved in the Austrian State Archive, and announcing Sultan Osman III’s accession were presented on May 14, 1755 to Emperor Franz I and on May 17 to his wife Maria Theresia, Archduchess of Austria by Haci Halil Efendi, as an intermediary alongside a retinue of 54 men.