Paris anlaşmasını iklim adaleti perspektifinden değerlendirmek

Abstract

İklim krizi ile mücadelede karbon emisyonunun düşürülmesi ve iklim değişikliğinin olumsuz sonuçlarının azaltılması temel hedeflerdendir. Teknoloji transferi bu hedefler yolunda gelişmiş ülkelerden gelişmemiş ülkelere yeşil teknolojilerin aktarılması bakımından sıklıkla vurgulanan bir ihtiyaçtır. Çalışmamız kapsamında ilk olarak iklim krizi ile mücadelede teknoloji transferi yükümlülüğünü öngören uluslararası anlaşmaların tarihi incelenmiş, bu yönde fikri mülkiyet haklarına ilişkin korumaların teknoloji transferinin önündeki engellerden biri olduğuna yönelik tespitler açıklanmıştır. Ardından iklim krizinin patentlerin zorunlu lisanslanması kapsamına alınması ihtiyacı, ilaçların patentlenmesinde zorunlu lisanslama uygulamaları ile kıyaslanarak değerlendirilmiştir. Son bölümde ise iklim krizine ilişkin en güncel ve en kapsamlı uluslararası düzenleme olan Paris İklim Anlaşması çerçevesinde düzenlenen teknoloji transferi yükümlülüğü incelenmiş, bu kapsamda sözleşmenin üye ülkelere fikri mülkiyet düzenlemelerinde bir esnemeye gidilmesi ihtiyacının bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu tespit yapılırken sözleşme bünyesinde yer alan diğer efektif teknoloji transferi mekanizmaları göz önünde bulundurulmuştur. Ayrıca fikri mülkiyete ilişkin güvencelerin ilgili teknolojilerin gelişim hızın ve bu alana yapılacak özel sektör yatırımlarının devamlılığını temin edilmesi açısından elzem olduğu saptanmıştır.

Adaptation and mitigation are key elements of the fight against the climate crisis. Technology transfer has a huge role on these goals by expanding the green technologies from developed countries to underdeveloped ones. Our study firstly examines the history of the technology transfer that arises from international treaties and the standpoints which debates that IP rights are an obstacle to it. Subsequently, the idea of taking green technologies in the scope of compulsory licencing has been scrutinized in analogy to the current practices of compulsory licensing of the drugs. Lastly, technology transfer duty on the Paris Agreement on Climate Change, which is the latest and the most comprehensive treaty on climate change, has been analyzed critically. Streching the limits of IP protections has been found ineffective due to other adventageous technology transfer mechanisms. Finally, it has been detected that the protections arising from IPL are indispensable to safeguard the improvement of the green technologies and the corporate investments in this field.