Emine Sevgi Özdamar'ın ,Mutterzunge - Annedili' adlı eserinde kültürün dilde yansımaları

Abstract

Emine Sevgi Özdamar, 1960’lı yıllarda Almanya’ya göç eden ve eserlerini Almanca olarak kaleme alan Türk kökenli bir yazardır. Özdamar’ın eserleri genel olarak Almanya’daki Göçmen Edebiyatı çerçevesinde ele alınmaktadırlar. Ancak içerik olarak incelendiklerinde bu eserlerin Kültürlerarası Edebiyata daha uygun oldukları görülür. Emine Sevgi Özdamar’ın hem Almanya’ya göç etme zamanı hem de eserlerinin yazılma süreci ‘Göçmen Edebiyatı’ veya ‘Misafir İşçi Edebiyatı’ olarak adlandırılan akıma zaman olarak denk düşse de, Özdamar’ın hem eserlerini kaleme alış tarzı ve eserlerinde işlediği konular, söz konusu Edebiyat ile önemli farklılıklar gösterir. Göçün ilk yıllarında ve birinci kuşağın yazmış olduğu eserler, çoğunlukla Türkçe olarak yazılmaktaydı. Bu dönemin yazarlarının eserlerinde işlediği konular ise özellikle göçün beraberinde getirdiği sorunlardı. Bu kapsamda farklı kültürlerin karşılaşması neticesinde ortaya çıkan kültürel şok, yeni ortama uyum süreci ve bu süreçte yaşanan zorluklar temel konuları oluşturuyordu. Özellikle Anadolu’dan gelen ve çiftçilikle uğraşmış kişilerin daha önce hiç görmedikleri fabrika ortamı ve bu ortamın zorlukları öne çıkan diğer temalardı. Ancak bu dönemin en önemli sorunlarından birisi, göç edilen yerin dilini bilmemekten kaynaklanan dil sorunlarıydı. Özdamar, edebi eserlerini 1980’li yılların sonlarında Almanca olarak yazmaya başladı. Göçmen edebiyatının ikinci dönemine denk gelen bu eserlerin ana meselesi göçmenleri sorunları değildi. Özdamar’ın otobiyografik ağırlıkta olan eserlerinde Türk kültürünün, birebir çevirme tekniği kullanılarak Almanca olarak anlatıldığı görülür. Bu bağlamda Özdamar’ın hedef okuyucu kitlesini Almanlar veya Almanca bilen kişiler oluşturmaktadır. Bu makalede Emine Sevgi Özdamar’ın ilk eseri olan ‘Mutterzunge / Annedili’nde, Türk kültürünün, kültürün bir parçası olan dildeki yansımaları üzerinde durulacaktır.

The author of Turkish origin, Emine Sevgi Özdamar, immigrated to Germany in the 1960s and wrote her works in German. Özdamar's works are generally discussed within the framework of Immigrant Literature in Germany. However, when examined in terms of content, it can be seen that these works are more suitable for Intercultural Literature. Although Emine Sevgi Özdamar's immigration to Germany and the writing process of her works coincide with the movement called 'Immigrant Literature' or 'Guest Worker Literature', Özdamar's style of writing her works and the subjects she deals with differ significantly from that literature. The works written in the first years of migration by the first generation were mostly written in Turkish. The topics the writers of this period dealt with in their works were especially the problems brought with migration. In this context, the cultural shock as a consequence of the confrontation of different cultures, the adjustment process to the new surrounding and the difficulties experienced in this process were the main topics. The industrial environment and its difficulties, which had never been seen before by people who came from Anatolia and were engaged in farming, were the other prominent themes. However, one of the most crucial problems of this period were the language problems caused by the ignorance of the immigrated place’s language. In the late 1980s, Özdamar started to write his literary works in German. The main issues of these works, that coincide with the second period of immigrant literature, aren’t the immigrants’ problems. In Özdamar's autobiographical works, it is seen that Turkish culture is explained in German using the verbatim translation technique. In this context, Özdamar's target audience consists of Germans or German speaking people. This article will focus on the reflections of Turkish culture in the language, a part of culture, in Sevgi Özdamar's first work ‘Mother Tongue ‘.